Próchnica – co to jest, jak ją rozpoznać i leczyć?

Lubisz słodkie przekąski? Bakterie buszujące w Twojej jamie ustnej też! To właśnie one odpowiadają za to, że na Twoich zębach pojawia się próchnica. Oczywiście Ty też masz udział w tym procesie. Sprawdź, jak wygląda próchnica i jak ją leczyć. Podpowiadamy także, co robić, aby uniknąć problemów z zębami.

Próchnica – problem pacjentów w każdym wieku

Szacuje się, że w Polsce próchnicę ma ponad 90% dorosłych. Sporo, prawda? Początki próchnicy można już zauważyć u najmłodszych. Postępująca choroba sieje spustoszenie w jamie ustnej – nieleczona skutkuje nawet ekstrakcją zęba.

Sprawdź, jak uzupełnić brakujący ząb.

No dobrze, ale co to jest próchnica? To proces patologiczny, w przebiegu którego dochodzi do demineralizacji (inaczej odwapnienia) szkliwa. Wraz z postępem choroby na zębie powstaje tzw. ubytek próchnicowy. Z czasem może dojść do uszkodzenia głębszych partii zęba i jego martwicy.

Jak poznać, że ma się próchnicę?

W początkowym etapie próchnica przebiega bezobjawowo. Wraz z rozwojem zmian na zębach można zauważyć miejscowe odwapnienie szkliwa, a następnie ubytki. 

Objawy próchnicy to:

• białe lub brązowe plamy na zębach,
• ubytki,
• nadwrażliwość na ciepłe/zimne oraz kwaśne pokarmy i napoje,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• ból.

Bakterie i cukier, czyli od czego jest próchnica?

Aby doszło do rozwoju próchnicy zębów, musi zostać spełnionych kilka warunków. Po pierwsze, potrzebujemy kwasotwórczych bakterii. W Twojej jamie ustnej bytuje aż 300 gatunków bakterii i część z nich należy właśnie do tej grupy.

Po drugie, musisz dostarczyć im węglowodanów. Jedząc produkty bogate w cukry proste, zapewniasz bakteriom warunki do pracy. To właśnie one odpowiadają za przekształcenie węglowodanów w kwasy. Te z kolei obniżają pH śliny i niszczą szkliwo zębów, prowadząc do jego demineralizacji.

Przyczyny próchnicy – uważaj na te produkty!

Zauważasz u siebie objawy próchnicy? Przyjrzyj się swojej diecie. Przyczyną próchnicy zębów jest przede wszystkim dieta bogata w cukry. Słodkie napoje i przekąski, oblepiające zęby chrupki, papkowate słodkie pokarmy, a do tego podjadanie – tak w skrócie wygląda dieta pacjenta, u którego istnieje duże ryzyko rozwoju próchnicy.

Spokojnie, jedna porcja węglowodanów nie spowoduje problemów z zębami. Ważna jest także podatność zęba na uszkodzenia oraz czas i częstotliwość oddziaływania kwasów na szkliwo. Generalnie im dłużej i częściej się to dzieje, tym lepsze warunki do rozwoju próchnicy. Warto jednak dodać, że Twój organizm wie, jak w początkowym etapie pozbyć się próchnicy.

Próchnica zębów kontra ślina

Obniżone pH w Twojej jamie ustnej utrzymuje się do godziny po zjedzeniu posiłku. Wiesz, co neutralizuje kwasy uszkadzające szkliwo? Ślina. Jej zadaniem jest także wstępne oczyszczanie zębów z resztek pokarmu. Dlatego jeśli masz problem z suchością jamy ustnej, koniecznie go zdiagnozuj i rozpocznij leczenie. Pij także więcej wody. Jest ona potrzebna do procesu wytwarzania śliny!

Czy próchnicą można się zarazić?

Tak, próchnica zębów to choroba zakaźna. Może być przenoszona wraz ze śliną. Do zarażenia dochodzi w momencie całowania, stosowania tych samych sztućców, picia z jednej butelki. Próchnica początkowa, u dzieci, to bardzo często także efekt oblizywania ich smoczków i sztućców przez opiekunów dziecka.

Czy da się wyleczyć próchnicę?

Tak, jest to konieczne, aby zapobiec rozwojowi choroby i rozprzestrzenianiu się jej na kolejne zęby. Im szybciej wykryta próchnica, tym prostsze i krótsze jej leczenie. Początkowo dentysta może zlecić zmianę nawyków i ograniczenie cukrów w diecie. Konieczne jest także zadbanie o higienę jamy ustnej – samo mycie zębów nie wystarcza, pamiętaj o ich nitkowaniu, aby usunąć resztki pokarmów z trudno dostępnych miejsc.

Sprawdź: krzywe zęby? Jak wady zgryzu wpływają na zdrowie.

Jak wyleczyć próchnicę? Wszystko zależy od etapu choroby. Leczenie próchnicy w początkowym stadium opiera się na stosowaniu produktów z fluorem – pasty, a w razie konieczności również płukanek do jamy ustnej. Stomatolog podpowie Ci, które z nich warto używać.

Masz ubytki próchnicowe? Trzeba je wypełnić! Próchnica zaawansowana niszczy miazgę zęba. W takim przypadku sama plomba nie wystarczy. Konieczne jest przeprowadzenie leczenia kanałowego. To szansa na to, aby zachować swój własny ząb. Oczywiście jeśli leczenie zakończy się sukcesem, należy wzmocnić zęba, zakładając koronę.

Gdy próchnica zębów wyrządziła poważne szkody, dentysta może zadecydować o ekstrakcji zęba. Utrata zęba to poważne powikłanie nieleczonej próchnicy, jednak niejedyne.

Sprawdź: chirurgia stomatologiczna.

Do czego prowadzi nieleczona próchnica?

Jeśli zaniedbasz leczenie próchnicy, możesz stracić zęba. Warto jednak dodać, że próchnica zaawansowana wpływa na cały organizm. Nieleczona choroba może powodować m.in. choroby serca, nerek, problemy ze stawami, cukrzycę, zapalenie zatok, a w skrajnych przypadkach nawet sepsę.

Co zrobić, aby próchnica zębów Cię ominęła?

Jeśli nie chcesz doprowadzić do rozwoju próchnicy, zadbaj o profilaktykę zębów. Myj je dwa razy dziennie, pamiętaj o nitkowaniu. Regularnie zgłaszaj się na kontrole do dentysty. To najlepsze rozwiązanie, aby wyłapać objawy próchnicy już w początkowym stadium. Nie omijaj terminu higienizacji. Prosty zabieg pozwala pozbyć się kamienia nazębnego, a to właśnie tam bytują bakterie.

Ogranicz cukier w diecie. Nie unikaj twardych pokarmów. Wpływają na produkcję śliny i pomagają w oczyszczaniu jamy ustnej z resztek. Nie podjadaj, gumy z cukrem zamień na zdrowy odpowiednik. W procesie mineralizacji zębów, a więc odwrotności ich demineralizacji, niezwykle ważne są witamina D, fluor, wapń oraz fosfor. Zadbaj o to, aby dostarczyć ich do organizmu z codzienną dietą.

Szukasz miejsca, w którym przyjmuje polecany dentysta we Wrocławiu? Zapraszamy Cię do Dental Perfect! Nasza klinika to przyjazna przestrzeń dla pacjentów i kompleksowe usługi stomatologiczne, w tym leczenie próchnicy na każdym z jej etapów. Nie odkładaj wizyty u dentysty na później!

Bibliografia

1. Joanna Bagińska, Próchnica wczesna – problem nie tylko stomatologiczny [w:] Nowa Stomatologia 3/2004, s. 128-132.
2. Anna Stodolak, Aleksander Fuglewicz, Zapobieganie próchnicy zębów u dzieci i młodzieży oraz promocja zdrowia jamy ustnej – rola pracowników służby zdrowia [w:] Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 1, s. 76–81.
3. dr n. roln. Ewa Rychlik, Próchnica zębów – pomocna rola diety, ncez.pzh.gov.pl, data dost. 30.10.2025r.
4. Marcin Magacz i in., Próchnica: Historia, Mechanizmy Powstawania i Obrony oraz Niefluorkowe Metody Prewencji [w:] Acta Uroboroi – w kręgu epidemii : monografia naukowa, s. 27-48.